Begin jaren ’90 had Nederland 15 miljoen mensen, toen ook al op dat hele kleine stukje aarde. Nu wonen er volgens schatting van het CBS ruim 17 miljoen mensen in ons land. Vindt u het in Nederland nu soms al druk? Het wordt de komende dertig jaar volgens het CBS alleen maar drukker. In 2050 zal dat oplopen tot ruim 19,3 miljoen mensen. Dat is een sterkere stijging dan eerder werd voorspeld.
Volgens de laatste bevolkingsprognose van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zal de bevolking dit decennium met ongeveer een miljoen toenemen. Dat komt vooral doordat meer immigranten naar Nederland komen dan er emigranten vertrekken, maar ook het aantal geboortes is hoger dan het aantal sterfgevallen. In de latere decennia neemt de bevolkingsaanwas wat af, maar blijft het positief.
Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid), noemt in een interview met het NRC Handelsblad de bevolkingsgroei het grootste probleem van Nederland. ‘De migratie overkomt ons’, zei hij. Het huidige aantal arbeidsmigranten is ‘te hoog’ en we moeten volgens de vicepremier ‘in Europa opnieuw de effecten wegen van het vrije verkeer van personen’.
Eerder al hadden de ChristenUnie en de SP een gezamenlijk Actieplan Arbeidsmigratie gepresenteerd, met een pleidooi voor quota en werkvergunningen voor arbeidsmigranten uit EU-landen.
Heel veel arbeidsmigranten nodig
Arbeidsmigratie staat anno 2020 blijkbaar in een kwaad daglicht. Want als we de bevolkingsprognoses van het CBS mogen geloven, dan is het wel dat we de komende decennia arbeidsmigranten hard nodig hebben. Want niet bevolkingsgroei is de meest opvallende uitkomst van de berekeningen, maar juist de vergrijzing. Er komen mensen bij, de komende jaren, maar per saldo groeit de potentiële beroepsbevolking nauwelijks.
In de leeftijdsklasse van 20 tot 65 jaar, groeit de bevolking tot 2050 met slechts 0,8 procent. Het aantal 65-plussers stijgt in die periode met meer dan 30 procent. Het aantal kinderen en jongeren ligt in 2050 zo’n 8 procent hoger.
Ondanks de arbeidsmigratie moeten we in 2050 met ongeveer net zoveel werkenden een groeiende groep ouderen (en wat extra jongeren) onderhouden. Nu zijn er op iedere 65-plusser zo’n drie mensen in de werkzame leeftijd. Over tien jaar is dat al gedaald naar minder dan 2,5 en in 2050 zijn er net meer dan twee mensen van 20 tot 65 jaar op iedere 65-plusser. Het maatschappelijke probleem van dat moment is niet een overschot aan arbeidsmigranten, maar het structurele tekort aan mensen die willen en kunnen werken.
Belangrijk voor de economie
Binnen veel sectoren in Nederland is er sprake van een groot tekort aan personeel. Alleen al in de zorg zoekt men naar 100.000 mensen. Dit tekort komt dus deels door vergrijzing van de bevolking en deels door vergrijzing van het personeelsbestand. Voor het invullen van vacatures worden we in Nederland steeds afhankelijker van arbeids- en kennismigranten. Drie jaar geleden vervulden 370.000 arbeidsmigranten al 540.000 banen en steeg het aantal vergunningen voor kenniswerkers in tien jaar met 65 procent.
Ook in de bouw, agrarische sector en in de techniek bestaan grote personeelstekorten. Eind februari liet het CBS aan de NOS weten dat we de komende jaren 50.000 extra werknemers uit het buitenland nodig hebben om banen in deze sectoren te vullen. Otto Workforce, de grootste internationale arbeidsbemiddelaar van Europa, verwacht zelfs dat we 150.000 tot 200.000 arbeidsmigranten nodig hebben. Deze inschatting is onder andere gebaseerd op de vergrijzing, die binnen twintig jaar op zal lopen van 20 naar 33 procent van de bevolking. Kortom, arbeidsmigranten zijn van groot belang voor de Nederlandse economie.
Woningmarkt beïnvloedt
Door de gehele discussie omtrent arbeidsmigratie en vergrijzing, is de woningstagnatie nog niet verholpen. Een stijgende levensverwachting, ouderen die langer zelfstandig blijven wonen en een groeiend aantal oudere woningbezitters: de vergrijzing beïnvloedt de woningmarkt en zal dat ook blijven doen. Dat zullen we vooral gaan merken door minder doorstroming op de woningmarkt, nu en in de nabije toekomst.
Op de huidige woningmarkt draagt de vergrijzing op twee manieren bij aan een lagere doorstroming: met het vorderen der jaren verhuizen mensen steeds minder. Daarnaast is het beleid gericht op het langer zelfstandig laten wonen van ouderen. Toch komt er een moment dat oudere alleenstaanden naar een instelling verhuizen of komen te overlijden. Dan is er sprake van uitstroom uit de woningmarkt en komen uiteindelijk hun woningen vrij.
Nederland vergrijst dus de komende tien jaar razendsnel. Vergrijzing gaat zorgen voor nijpende tekorten op de arbeidsmarkt, en de enige snelle oplossing daarvoor is meer arbeidsmigranten, niet minder. Het alternatief: structurele tekorten, wachtlijsten en tekortschietende dienstverlening.
Dat het de komende jaren wat drukker wordt is daarom geen probleem, maar is juist een deel van de oplossing.
Bronnen: FD / Flexmarkt / NIDI
